روز-شيرين عبادي:در هفته اي که گذشت، واکنش هاي انتشار کاريکاتورهاي توهين آميز به پيامبر اسلام، ابعاد غير منتظره اي پيدا کرد. تا جايي که مي توان گفت که اکنون، ماجراي کاريکاتورها به يک "بحران" جديد در روابط مسلمانان و غرب تبديل شده است.

در ارتباط با منتشرکنندگان کاريکاتورهاي فوق، نکته اي که تذکر آن لازم به نظر مي رسد، اشاعه کاريکاتورها بر مبناي يک "تصميم مديريتي" و نه يک "خلافيت فردي" است. اگر يک روزنامه نگار کاريکاتورهايي را کشيده و منتشر کرده بود، بسياري از منتقدان فعلي انتشار کاريکاتورها- که جزو بنيادگرايان به شمار نمي آيند- موضع متفاوتي مي داشتند. اما نطقه شروع ماجرا، تصميم مديريت يک روزنامه، مبني بر "به مسابقه گذاشتن" اقدامي است که براي مسلمانان همان قدر توهين آميز به حساب مي آيد که - از باب نمونه- افسانه دانستن هولوکاست براي پيروان آيين يهود.

به عبارت ديگر، آنچه از اين ديد بيش از همه مورد انتقاد قرار دارد، "سياستگذاري" انجام شده توسط مديريت نشريه اي است که براي ترغيب توليد کاريکاتورهايي خاص مسابقه ترتيب داده؛ اقدامي که در نگاه طيفي از منتقدان آن، تداعي کننده مجموعه اي از "سياست"هاي مشابه است که ناديده گرفتن يک اقليت داراي دسترسي ناچيز به ابزارهاي رسانه اي و سياسي در اروپا [اقليت مسلمان] را ترويج مي کنند.

در عين حال، اين نکته را نيز نبايد فراموش کرد که واکنش هاي خشونت آميز بنيادگرايان افراطي انتشار کاريکاتورها، از سوي ديگر تداعي کننده بهره برداري هاي سياسي رايج گردانندگان جريان هاي بنيادگرا از اين نوع اتفاقات، براي توجيه رفتارهاي تهاجمي خود است. بدون ترديد، اقداماتي چون "تهديد" نشريات منتشر کننده کاريکاتورها به اعمال خشونت، يا حمله به سفارتخانه هاي کشورهاي اروپايي، از هيچ گونه مشروعيتي برخوردار نيست. هيچ منطق قانوني و اخلاقي، به معترضان اجازه نمي دهد که براي نمايش اعتراض خود به تصاويري توهين آميز، به تهديد فيزيکي افراد [حتي افرادي که هيچ نقشي نيز در انتشار چنان تصاويري نداشته اند] بزنند.

تنها نتيجه اين نحوه برخورد، تضمين اين نکته است که چون هميشه صداي منطق به گوش نرسد و انتقاد استدلالي روشنفکران مسلمان، در حاشيه هياهوي ناشي از کنش ها و واکنش هايي عصبي، هيجان زده و افراطي، در گلو خفه شود.

اين تجربه مکرري است که گويي جهان اسلام، بايستي همواره درگير آن باشد. تجربه تلخي که بر مبناي آن، معمولاً فضاي بحث در مورد مسائل مسلمانان، در کنترل دو قطب شناخته شده است: غير مسلماناني که با استفاده از رسانه ها به نفرت از مسلمانان دامن مي زنند، و مسلماناني که با نمايش رفتارهاي خشونت آميز، نفرت باز هم بيشتر از جوامع مسلمان را توسعه مي دهند.

قربانيان اصلي اين فضاي دو قطبي نيز، البته چون هميشه، اکثريت مسلمانان ميانه روي ساکن در کشورهاي غربي هستند؛ شهرونداني که از قرار گرفتن در صدر اخبار- نوعاً منفي- رسانه هاي کشورهايي که در آن زندگي مي کنند، خسته شده اند.