" سی تیر "

 نماد اراده ی ملت برای بازگشت دولت ملی

مهندس حسین شاه اویسی 

....." از جان خود  گذشتیم با خون خود نوشتیم

یا مرگ یا مصدق ، یا رگ یا مصدق..."

          در تاریخ ملت های بیدار روزهای غرور انگیزی وجود دارد که کارمایه ی  حرکت و ماندگاری این ملت هاست ، سی ام تیر ماه 1331 در شمار چنین روزهای تاریخی برای ملت ایران است که به ملتها آموخت : آنگاه که ملتی یکپارچه بپا می خیزد و اراده می کند تا مستقل باشد قادر است هر راه بندی را از پیش روی خود بردارد .

       در آنروز در 26 امرداد ماه 1331 شاه با تعیین وزیر جنگ از سوی دکتر مصدق نخست وزیر قانونی و ملت گرای وقت مخالفت می ورزد . ( چرا که تا آن تاریخ بر خلاف قانون اساسی  وزیر جنگ را که عضوی از اعضای دولت است و برابر نص صریح قانون اساسی انتخاب وزیران باید بوسیله نخست وزیر و با رای اعتماد از مجلس برگزیده شوند و هیات دولت تنها در برابر مجلس پاسخگو است نه شخص شاه .) این مخالفت شاه حتا با اجرای قانون اساسی دست ساز خود ، موجب شد تا دکتر مصدق این مرد قانون از سمت خود کناره گیری کند و شاه احمد قوام را به نخست وزیری بر گمارد . خبر کناره گیری مصدق بزرگ موج مخالفت مردم را برانگیخت تا بدانجا که بیشتر مغازه ها و در راس آنها بازار تهران این سنگر مبارزان ملی در آن دوران تعطیل گردید . بدنبال آن فرمانداری نظامی طی اعلامیه ای تهدید آمیز مردم را از هر گونه تظاهراتی بر ضد دولت انتصابی دربار بر حذر می داشت یکانهای زرهی ارتش ، همراه با ماموران فرمانداری نظامی و شهربانی کل کشور نقاط مهم و پر رفت و آمد تهران را به اشغال خود در آوردند و رفت و آمد مردم را زیر نظر گرفتند تا به این خیال باطل بتوانند به سرکار آوردن حکومتی دست نشانده ی دربار وابسته همچنان منافع ملی را به تاراج بیگانگان و استبداد وابسته دهند.

      قوام زمام امور را با زمینه سازی و موافقت دربار و دولت انگلیس بدست گرفت تا جنبش ضد استعماری و ضد استبدادی ملت ایران را سرکوب و  آب رفته را به جوی و منافع نامشروع بیگانگان را دوباره به آنان بازگرداند . ولی در اثر هشیاری و درایت رهبری جنبش و بیداری مردم و یکپارچگی و اتحاد همه سازمانهای ملی و ایستاده  بخود . مردم از سحرگاه سی ام تیر ماه 1331 به خیابانها ریختند و با شعار " یا مرگ یا مصدق " با نیروهای مسلح فرمانداری نظامی و شهربانی به رویارویی پرداختند. در این قیام سرنوشت ساز دهها تن از فرزندان خلف ملت به شهادت رسیدند و صدها نفر زخمی شدند . ولی ملتی مصمم اراده کرده بود تا امور خود را بدست توانایی فرزند راستین میهن ، مصدق بسپارد و کوچکترین خللی بر اراده- اش وارد نیامد  و لحظه به لحظه بر ایستادگی خود در برابر قانون شکنان و زورگویان مصمم تر. با اوج گیری قیام ، آثار ضعف در نیروهای سرکوبگر مشاهده می شد و در پاره ای از نقاط شهر گروههایی از افسران میهن پرست بر خلاف دستور فرماندهان مزدور استبداد حاکم وابسته به همراه افراد زیر نظر خود به صفوف مردم پیوستند . این امر شاه و در باریان را نگران می کرد چه اگر رویارویی ادامه می یافت ، قیام مردم به انقلابی تمام عیار تبدیل می شد . شاه از بیم آن دستور داد تا نیروهای نظامی به سربازخانه ها بازگردند و قوام السلطنه که با همه کهنه کاری ، بازیچه دست دربار گردیده بود از نخست وزیری استعفا و شاه ناچار از دکتر مصدق خواست تا دولتی جدید تشکیل دهد. بر پایه گزارش ها در جریان این قیام ملی بیش از 100 نفر مفقود شدند و بیست و چهار نفر به شهادت رسیدند که در قسمتی از گورستان ابن بابویه بر روی سکویی که به آرامگاه شهدای سی تیر مشهور است در کنار یکدیگر بخاک میهن سپرده شدند و بر روی هر سنگ آرمگاه آنها نوشته شده است " شهید راه وطن........  تاریخ شهادت 30 تیر ماه 1331 " همه ساله یاران و میهن دوستان در بزرگداشت این روز تاریخی به دیدارشان می روند تا یادشان و راهشان را گرامی دارند که اینان شهیدان ملت هستند که در روز سی تیر در کنار دیگر هم میهنانمان فریاد برآوردند : "  از جان خود گذشتیم  با خون خود نوشتیم  _  یا مرگ یا مصدق ، یا مرگ یا مصدق " و چه صادقانه گفتند و چه وفادارانه عمل کردند. روانشان شاد.

       این روز را مصدق بزرگ روز قیام مقدس ملی و قربانیان آن را شهدا ی ملی اعلام کرد .

و ملت پیروز شد و مصدق دوباره به خواست ملت مامور تشکیل کابینه شد و در اولین اقدامی که انجام داد، بخشی از بودجه دربار را به وزارت بهداری منتقل و بنیادهای " خیریه سلطنتی " را به نظارت دولت در آورد و ابولقاسم امینی را به وزارت دربار گمارد و شاه را از ارتباط مستقیم با دیپلمات های خارجی ممنوع کرد . نام وزارت جنگ را به وزارت دفاع ملی تغییر داد و او همچنین یکی از بستگان خود را از مقام معاونت وزارت دفاع ملی برکنارکرد تا ضابطه بجای رابطه حاکم شود که نشان دهد کشور تیول هیچ خانواده- ای نباید باشد و شایستگان ایران ، بدون هرگونه تبعیضی باید دراداره آن نقش داشته باشند .

      از قیام ملی سی تیر درس های بزرگی می توان آموخت ، یکی این است که اگر دولتی بدور از زد و بندها و نابرابریها و تبعیض ها خدمتگزار راستین ملت باشد  و در صحنه های ملی پایدار و استوار از آزادی ،منافع ملی ، تمامیت ارضی و حقوق ملی و بین المللی ملت دفاع کند . بی شک پشتیبانی گسترده ملت را همراه خواهد داشت و هیچ قدرت متجاوزی اجازه  تجاوز به آن را بخود نخواهد داد که این ایستادگی و یگانگی ملت و دولت ملی را ، ایرانیان در سی تیر به نمایش جهانیان گذاردند و ثابت کردند که نخستین لازمه شرافت یک ملت استقلال است .

پاینده ایران

تهران سی تیر 1386 خورشیدی

----------

درهمین رابطه:

مجموعه ای ازمقالات، بيانيه ها، اطلاعيه ها و اعلاميه ها درباره قيام سی تیر ١٣٣١